Köşe Yazıları

Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 1 Nisan 2020 tarihli, 31086 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

1 Nisan 2020 tarihli, 31086 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile getirilen başlıca düzenlemelere ilişkin özet açıklamalara aşağıda yer verilmiştir.

• Menşe şahadetnamesinin, serbest dolaşıma giriş beyannamesi ekinde mevcut olmaması ve sonradan ibraz edileceğine dair gümrük idaresine başvuruda bulunulmaması halinde yükümlünün başvurusunu beklemeksizin eşyanın tabi olduğu menşe esaslı ticaret politikası önlemi, ilave gümrük vergisi veya ek mali yükümlülük gibi diğer mali yükümlülüklerin ödenmesi suretiyle beyannamenin tescil tarihinden itibaren altı ay içinde menşe şahadetnamesinin sonradan getirebileceği ve tahsil edilen tutarın geri verileceği yönünde düzenleme yapılmıştır.

• Menşe esaslı ticaret politikası önlemleri, ilave gümrük vergisi veya ek mali yükümlülük gibi diğer mali yükümlülüklerin gümrük beyannamesinde beyan edilerek ödenmesi halinde, yükümlüsünce beyannamenin tescil tarihinden itibaren altı aylık süre içerisinde menşe şahadetnamesi ile gümrük idaresine başvurulması halinde, tahsil edilen tutarın geri  verileceği yönünde düzenleme yapılmıştır.

• Eşyanın birden fazla ticaret politikası önlemine, ilave gümrük vergisi veya ek mali yükümlülük gibi diğer mali yükümlülüklere tabi olması halinde verilecek menşe belgesi ibrazına açıklık getirilmiştir.

• Son dönemlerde AB’den gelen eşyanın menşe tespitinde gümrüklerde yaşanan karışıklıktan dolayı maruz kalınan mağduriyetlerin giderilmesi amacıyla yükümlülere altı aylık bir süre tanınarak usulüne uygun geçerli bir menşe belgesi getirilmesi imkanı sağlanmıştır.
• Sektörden gelen talepler doğrultusunda, antrepo ve geçici depolama yerlerinde bulunan ve gümrük işlemleri tamamlanan eşyanın,  gümrük idarelerinde yetkisiz iş takibine sebebiyet verilmemesi kaydıyla, eşya sahiplerine, temsilcilerine ve gümrük müşavir yardımcılarının yanı sıra müşavir yardımcısı niteliğinde olmaksızın usulüne uygun olarak yetkilendirilen üçüncü kişilere de teslim edilebilmesi yönünde düzenleme yapılmıştır.

• Ticari hayatta firmalarımızın rekabet gücünün korunması açısından yolcu beraberinde getirilerek serbest dolaşıma sokulacak olan veya yolcu beraberinde geçici çıkışı yapılarak geri getirilecek olan numune, sergi ve fuar eşyasının beyanının daha hızlı ve daha az bürokratik süreçle yapılmasını teminen söz konusu eşyanın beyanname yerine geçen “Yolcu Beraberi Sergi ve Fuar Eşyası Beyan Formu” ile beyan edilmesi sağlanmıştır.

• 03.03.2020 tarihinde Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Kararda yapılan değişiklik ile, en fazla 5 kg ağırlığında standart işlenmemiş altının yolcu beraberinde yurda getirilmesi mümkün hale gelmiştir. Bu çerçevede, Gümrük Yönetmeliğinde söz konusu altının ne şekilde gümrük idaresine beyan edileceği yönünde düzenleme yapılmıştır.

• Eşyanın tahlil işlemlerinin gümrük laboratuvarı dışındaki akredite laboratuvarlarda yaptırılması halinde bu laboratuvarlar tarafından düzenlenmiş tahlil raporlarına da beyanname tescil tarihinden itibaren 1 yıl süre ile itibar edileceği ve eşyanın yeniden laboratuvar tahliline gönderilmeyeceği yönünde düzenleme yapılmış ve bu eşyaların laboratuvar tahliline tabi tutulmalarından kaynaklanan zaman kaybı ve maliyetlerinin önüne geçilmesi amaçlanmıştır.

• Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahibi firmaların depolama ve girdi maliyetlerinin düşürülmesi ve firmaların rekabet gücünün artırılması amacıyla YYS firmalarının işlettiği antrepolarda, farklı beyannameler kapsamı eşyanın herhangi bir izin prosedürüne bağlı kalmaksızın istiflemek suretiyle depolanabilmesi yönünde düzenleme yapılmıştır.

• Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahibi olan veya bir önceki takvim yılı içerisinde beş milyon ABD Dolarının üzerinde ihracat yapmış olan yükümlüler tarafından kısmi muafiyet suretiyle geçici ithal edilen eşyanın, yirmi dört aydan daha uzun süre kullanımının söz konusu olduğu durumda, izin süresinin dokuz ay uzatılabileceği, ancak, süre uzatımı sonunda, eşyanın kullanımının devam ettiği durumlarda da, gümrük idaresine yeni bir izin başvurusunda bulunulacağı yönünde düzenleme yapılmıştır.

• Bir gümrük beyannamesine dayanılarak ödenmiş olan gümrük vergilerinin bu beyannamenin iptal edilmesi üzerine ilgilinin talebiyle geri verileceği durumlarda söz konusu geri verme talebinin gümrük beyannamesinin iptal edilmesi amacıyla müracaatta bulunulması için öngörülen süreler içerisinde yapabileceği yönünde düzenleme yapılarak konuya açıklık getirilmiş ve mevcut durumda ortaya çıkan mağduriyetinin önlenmesi amaçlanmıştır

• Gümrük işlemlerinin dijitalleşmesi hedefi doğrultusunda, Gümrük Yönetmeliğinin ekinde yer alan “Geri verme ve kaldırma başvuru formunun” elektronik ortama taşınması ve halihazırda kağıt ortamında yapılan gümrük vergilerinin ve para cezasının geri verilmesi veya kaldırılması başvurusunun elektronik ortamda yapılarak geri verme işlem süreçlerinin basitleştirilmesi amaçlanmıştır.

• 7190 sayılı “Gümrük Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile Gümrük Kanunun 231 inci maddesine eklenen hüküm çerçevesinde gümrük idaresi tarafından yükümlüye yazı ile yanlış izahat verilmiş olması durumunda hangi hallerde idari para cezası ve faiz uygulanmayacağı hususlarına ilişkin düzenleme yapılmıştır. Bu kapsamda, gümrük laboratuvarlarında bilimsel yöntemlerle usulüne uygun olarak yapılan tahlil sonuçları izahat kapsamında değerlendirilmiş ve düzenlenen tahlil raporları sonrasında yeniden tahlil yapıldığında eşyanın farklı bir GTİP’te sınıflandırılması gerektiğinin anlaşılması durumunda herhangi bir ceza ve faiz uygulanmaması yönünde hüküm getirilmiştir.

• 7190 sayılı “Gümrük Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile Gümrük Kanununun 235 inci maddesinde yapılan değişiklikle transit rejiminde uygulanan cezalar gözden geçirilerek kademelendirilmiş olup bu doğrultuda Gümrük Yönetmeliğinde yapılan değişiklik ile ulusal ve ortak transit kapsamında uygulanacak cezalara açıklık getirilmiştir.

DEĞİŞİKLİK YORUMLARI AŞAĞIDAKİ GİBİDİR.

1) OKS sahibi firmaların “bir ay içinde en az otuz işçi istihdam ediyor olması” koşulu, “bir yılda ortama 30 işçi istihdam ediyor olması” şeklinde değiştirilmiştir. Ayrıca belgenin geri alınması şartları arasına, bu şartın sağlanmaya devam etmesi gerektiği hükmü eklenmiştir. Bu nedenle belge sahibi firmaların, koşulu sağlamaya devam edip etmediklerini kontrol etmeleri gerekmektedir. Aksi halde bu koşulun sağlanmadığının gümrük idaresince öğrenilmesi halinde belge geri alınacaktır. (Mevcut belgelerde, belgelerin süre sonuna kadar bu hüküm uygulanmayacaktır)

2) Beyannamede menşe şahadetnamesinin sonradan ibraz edileceğinin belirtildiği veya cari işlemde sunulan menşe şahadetnamesinin şekil şartlarının uygun olmadığı hallerde; ADV, İGV, EMY gibi yükümlülükler nakit teminata bağlanarak işlemlere devam edilecek ve usule uygun menşe şahadetnamesi beyanname tescil tarihinden itibaren 6 ay içerisinde ibraz edildiğinde teminat iade edilecektir. Böylece, önceden dilekçe verilmesi şeklindeki zaman kaybettiren uygulamaya son verilmiş oldu.

Normal şartlar altında, menşe şahadetnamesinin beyannamenin tescil anında mevcut olmadığı ve sonradan verileceğinin beyannamede belirtilmediği durumlarda ADV, İGV, EMY gibi yükümlülükler ödenmek zorundadır. Getirilen yeni hükümle, menşe şahadetnamesinin beyannamenin tescil tarihinden itibaren 6 ay içerisinde ibrazı halinde ödenen ADV, İGV, EMY gibi yükümlülükler geri alınabilecektir. Böylece, menşe şahadetnamesinin olmaması nedeniyle ödenen sözkonusu vergilerin geri alınması imkanı getirilmiş oldu.

3) Yönetmeliğe göre faturalarda GTİP olması isteniyordu. Değişiklikle bu GTİP ifadesi çıkarılmış yerine “Eşya Tanımı” ifadesi eklenmiştir.

4) Tahlilin gümrük laboratuvarı dışındaki akredite laboratuvarlarda yaptırılması halinde, bu tahlil raporlarının 1 yıl süreyle kullanılabileceği hükmü getirilmiştir. Emsal tahlil uygulamasına ilişkin diğer kurallar sabittir.

5) Doğrudan ticaret politikası önleminin uygulandığı ülkeden ithal edilen veya ticaret politikası önlemi, ilave gümrük vergisi veya ek mali yükümlülük gibi diğer mali yükümlülük uygulanan ülke menşeli olduğu beyan edilen eşyanın serbest dolaşıma girişinde menşe şahadetnamesi aranmamaktadır.

Yeni eklenen hükme göre, bu şekilde beyan edilen eşyanın aynı zamanda birden fazla ticaret politikası önlemi, ilave gümrük vergisi veya ek mali yükümlülük gibi diğer mali yükümlülüklere tabi olması ya da aynı düzenleme kapsamında ülkesine göre farklı oranların belirlenmiş olması durumunda menşe şahadetnamesi aranacaktır. Menşe şahadetnamesi ibraz edilmemesi halinde, tahsil edilmesi gerekenlerden en yüksek tutarlar esas alınarak işlem yapılır.

Örneğin, Çin menşeli beyan edilen eşyadan menşe şahadetnamesi ibraz edilmediği durumda Amerika’ya uygulanan EMY’nin tahsil edilmesi.

6) Geri verme ve kaldırma işlemelerinde, gümrük idarelerinin yetkili oldukları tutarlarda değişikliğe gidilmiştir. Buna göre;

– 500.000 TL’ye kadar olan geri verme veya kaldırma işlemlerini yapmaya ilgili gümrük müdürlükleri,

– 5.000.000 TL’ye kadar olan geri verme veya kaldırma işlemlerini yapmaya gümrük ve dış ticaret bölge müdürlükleri,

– 5.000.000 TL’nin üstündeki geri verme veya kaldırma işlemlerini yapmaya ise Bakanlık,

7) Beyannamenin iptal edildiği hallerde vergilerin geri verilmesi veya kaldırılması ile ilgili talebin; eşyanın tesliminden önce iptal durumunda 20-45-30 günlük sürelerde, diğer durumlarda 3 aylık sürede yapılması gerektiği hükmü getirilmiştir.

8) Yürürlüğe konulan yeni hükümle beraber, gümrük mevzuatı uygulamaları konusunda izahat isteme hakkı getirilmiştir. İzahat talepleri gümrük ve dış ticaret bölge müdürlüklerine yapılmak zorundadır. Verilen yanlış bir izahat çerçevesinde yapılan işlemlere ceza ve faiz uygulanamayacaktır. Bu sayede Maliye Bakanlığı’nda bulunan özelge sistemine benzer bir uygulama getirilmiş oldu.

Öte yandan, Yönetmeliğin bu maddesine eklenen önemli bir başka hükümle beraber Bakanlık laboratuvarlarınca düzenlenen tahlil raporlarına göre tarife beyanında bulunulduğu, ancak daha sonra yapılan tahlil sonucunda eşyanın farklı bir tarifede sınıflandırılması gerektiğinin belirlendiği durumlarda idari para cezası ve faiz uygulanamayacaktır. Başka bir ifade ile emsal tahlil raporu kullanılan beyannamelerde tarife değişikliği olduğu takdirde ceza ve faiz uygulamasına son verilmiştir. Aynı durum bölge müdürlüklerince verilen tarife bilgilerine dayanılarak yapılan beyanlarda da sözkonusudur.

Bağlayıcı tarife bilgisi, bağlayıcı menşe bilgisi ve Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun ile Bilgi Edinme Hakkı Kanunu uyarınca yapılan başvurulara verilen cevapların izahat kapsamına alınmaması tenkid edilmesi gereken bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır. Örneğin CİMER üzerinden yapılan başvuruya verilen cevaba dayanılarak yapılan işlemleri idarenin kabul etmemesi durumunda ceza ve faiz uygulanacaktır.

İzahatın sadece başvuru sahibi için izahat niteliği taşıması şeklinde eklenen hüküm de Anayasa’nın eşitlik ilkesine aykırı düşebileceği gerekçesiyle tenkid edilmesi gereken bir başka husus olarak karşımıza çıkmaktadır.

9) Eklenen Geçici 16. maddeye göre;

Yönetmelik değişikliği düzenlemesi öncesinde yapılan ithalatlarda menşe esaslı ticaret politikası önlemleri, İGV veya EMY gibi diğer mali yükümlülüklere tabi olan eşya için beyannamenin tescil tarihinden itibaren altı aylık süre ve varsa ek süre içinde usulüne uygun olarak düzenlenmiş menşe şahadetnamesinin ibraz edildiği durumlar ile ilgili olarak, vergiler nakit teminata bağlanabilecek veya menşe şahadetnamesinin ibrazı ile birlikte geri alınabilecektir.

Avrupa Birliği ülkelerinden A.TR dolaşım belgesi eşliğinde gelen; bu düzenlemeden önce beyannamesi tescil edilmiş olan, beyanname ekinde eşyanın menşeini tevsik eden uygun belgesi bulunmadığı halde menşe esaslı ticaret politikası önlemi, İGV veya EMY gibi diğer mali yükümlülüklerin ödenmediği, eksik ödendiği veya beyan edilmediği tespit edilen eşyanın, Avrupa Birliği menşeli olduğunu tevsik eden menşe şahadetnamesinin veya Türkiye’nin taraf olduğu serbest ticaret anlaşmaları çerçevesinde bir çapraz menşe kümülasyon sistemine dahil ülkeler menşeli olduğunu tevsik eden tedarikçi beyanının, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 aylık süre içerisinde gümrük idaresine ibrazı edilebilmesi imkanı getirmiştir.

Getirilen bu hükümlerle geçmişe dönük cezaların kaldırılması gerektiği inancındayız.

A.TR dolaşım belgesi sunulanlarda, hüküm yayımlandıktan sonraki tarihlerde düzenlenmiş menşe şahadetnamesinin veya tedarikçi beyanının sunulabilecek olması, A.TR dolaşım belgesi sunulmayanlarda ise beyannamenin tescil tarihinden itibaren altı aylık süre içinde düzenlenmiş menşe şahadetnamesinin sunulabilecek olmasının Anayasa’nın eşitlik ilkesine aykırı durduğunu belirtmek isteriz.

Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi

Muharrem DUYMAZ, YYS Uzmanı, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi