İKİ KELİMELİK DEV ANLAM “GÜMRÜKLENMİŞ DEĞER”
4458 Sayılı Gümrük kanunun 235,236 ve 238. Maddelerindeki idari para cezalarında bahsi geçen
“gümrüklenmiş değer” ibaresi hesaplanması aşamasında oldukça büyük önem arz ediyor çünkü
bu iki kelimelik kavramın içeriği oldukça dolu olduğundan karşılaşılabilecek cezanın meblağı da
bir o kadar büyük oluyor.
Kanunun 242. Maddesine istinaden itiraz hakkının yersiz kullanılması , uzlaşma hakkının da
yitirilmesi sonucunu doğuracağından , karşılaşılan cezaya itiraz edilmeden önce gümrüklenmiş
değer tanımının iyi anlaşılması ve yorumlanması gerekmektedir.
Gümrük kanunun 3.maddesinin 26.fıkrasında “gümrüklenmiş değer” terimi “ , Uluslararası
Kıymet Sözleşmesine göre belirlenecek; ithal eşyası için eşyanın CIF kıymeti ile gümrük
vergileri toplamı, ihraç eşyası için FOB kıymeti ile gümrük vergileri toplamı “ olarak
tanımlanmıştır.
Tanımda bahsi geçen ve irdelenmesi gereken kavramları iki başlığa ayırmak gerekmektedir.
1.“Uluslararası Kıymet sözleşmesine göre belirlenecek Kıymet “
Uluslararası kıymet sözleşmesine göre kıymet belirlenirken , GATT.‟ın VII. maddesinin dikkate
alınması gerekmektedir. Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT)‟nın VII.
Maddesinin Uygulanmasına Dair Anlaşma‟nın 7.maddesinin 2. Fıkrasına istinaden ithal
eşyasının, giriş liman veya mahalline kadar yapılan nakliye giderleri yükleme, boşaltma ve
elleçleme giderleri ve sigorta giderlerinin gümrük kıymetine dahil edilebilmesi hususu her
ülkenin kendi insiyatifine bırakılmış ve ülkemiz mevzuatında da bu husus , 4458 Sayılı Gümrük
Kanununun 27/1-e maddesi ile düzenlenerek , söz konusu giderlerin gümrük vergilerinin
hesaplanmasında esas alınan gümrük kıymetine ilave edileceği hüküm altına alınmıştır.
Ayrıca yine GATT‟ın VII. Maddesinin diğer unsurları gümrük kanunun 23 ila 31. maddelerinde
yer bulmuş ve “Gümrük Kıymeti “ , Kanunun 27 ve 28 inci maddelerle göre gerekli
düzeltmelerin de yapıldığı, fiilen ödenen veya ödenecek fiyat olarak tanımlanmış olduğundan ,
ithal konusu eşya için alıcı adına ve yararına yapılan ödemeler , yurt dışında gerçekleşen demuraj
giderleri , lisans ve royalti ürcetleri gibi birçok unsurun kıymete dahil edilmesi gerekmektedir.
2. “CIF”
CIF incoterms „ de tanımlanmış , denizyolu taşımaları için düzenlenmiş bir teslim şekli
olup,kelime anlamı “Masraflar,navlun,sigorta” dır .Eşya taşıma aracına teslim edildikten sonra
sorumluluk alıcıya geçer ve bu aşamadan sonraki masraflar alıcı tarafından karşılanır.Kanunun
27. maddesine istinaden, Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesine gelmeden önce oluşan
nakliye,aktarma , elleçleme giderleri de gümrük kıymetini oluşturan unsurlar arasında
sayıldığından , alıcı tarafından karşılanan bu masraflar gümrük kıymetine ilave edilmelidir.
Konuyu bir örnekle açıklamak gerekirse;
Mal bedeli : 100.000 TL
Navlun : 10.000 TL
Sigorta : 3.000 TL
CIF bedel : 113.000 TL
Yurt dışında gerçekleşen Demuraj : 10.000 TL
Lisans ücreti : 50.000 TL
Gümrük Kıymeti : 173.000 TL
Gümrük Vergisi (%10) : 17.300 TL
Ardiye ücreti : 1.000 TL
KDV (%18) : 34.434 TL
Gümrüklenmiş değer : 224.734 TL olacaktır.
Anlaşılacağı üzere hesaplama yapılırken , alıcı ile satıcı arasında yapılan sözleşme çerçevesinde
anlaşılmış olan teslim şeklinin EXW ya da DDP ve taşıma şeklinin tır veya gemi olmasının bir
önemi olmamakta , uluslararası literatürde kullanılan “CIF” teslim şeklinin gereklilikleri ve
sorumluluklarının maddi değerlerinin hesaba katılarak , gümrüklenmiş değer‟in her halükarda
CIF teslim şekline göre oluşturulan kıymet unsurlarına göre hesaplanması gerekmektedir.
Gümrüklenmiş değer hesaplaması yapılırken “Uluslararası kıymet sözleşmesine göre
belirlenecek CIF kıymet” ifadesinin bir bütün olarak değerlendirilmesi gerekmekte olup ,
yalnızca CIF değer ve buna göre hesaplanacak gümrük vergileri toplamı olarak değil , eşyanın
gümrük gözetiminden çıktığı ana kadar yapılan , vergiler dahil ödemelerin tamamı olarak
değerlendirilmelidir.

Serkan YENİLMEZ
İZMİR 2018/1